Sultan Selim - Şah İsmail

 

📚Sultan Selim - Şah İsmail Çaldıran Muharebesi

SAVAŞTAN ÖNCE:

📚Sultan Selim'in gönderdiği mektuplara rağmen Şah İsmail inatla kaçmış ve hiçbir karşılık vermemiştir tebrize kadar, Şah ismail'e gönderdiği mektupa cevap gelmemiştir.Bu mektubun ardından sefere çıkan Yavuz Sultan Selim, uzun sureler boyunca İran topraklarında yürüdüğü halde bir turlu bir ordu ile karsılaşamaz. Bunun üzerine su ünlü mektubu gönderir:

📖"Ey İsmail, ülkemin sınırında görünmekle bana meydan okudun. iste ben geldim, haftalarca yürüdüğüm halde ne senden ne de askerinden bir eser görmedim. Ölümüsün yoksa sağ mısın bilemiyorum, hile ve aldatmaktan başka bir şey bilmez misin? Şayet korkuyorsan bir tabip getir ki seni tedavi etsin. Seni daha fazla korkutmamak için güzide askerlerimden kırk bin kişiyi kayseri yakınlarında bıraktım. Düşman hakkında ancak bu kadar lütuf gösterilebilir"

Birinci mektubu

📖"Allah katında din İslâm'dır, kim İslâmiyet'den başka bir dine tabi olursa onunki kabul edilmeyecektir. Fermande-i Acem, Sipehsalar-ı azam, Serdar-ı muazzam, Dahhak-ı rüzgâr, Darab-ı girudar, Afrasiyab-ı ahd, Emir İsmail. Ormanda aslandan boşalınca, yiğitler yurdunu çakal aldı."

İkinci mektubu

📖"Eğer yönünü ve kıbleni bize döndürürsen, elini zulm ve tuğyandan çekersen, sünnet-i seniyyeyi benimser sen ve topraklarını Osmanlı topraklarının bir parçası sayarsan bizim hediyelerimiz ve inayetimize mazhar olursun, değilse, kefen giyip hazır ol."

Üçüncü mektubu

📖"Senden ne nam ve nişan peyda ve vücudundan eser hüveydadır. Bir vechle mestûrü'l-hâlsin ki vücudunla ademin ale's-sevadır (...) hırz-ı selametde perde-nişinlik ihtiyar edenlere erlik adı hatadır ve ölümden korkan kimselere ata binip kılıç kuşanmak na-sezadır. Sende azıcık yigitlik var ise gelip askerime karşı koy! Sana zaviye-nişin olmak münasibdir, deyü bildirirlerdi."

SAVAŞTAN SONRA:

📘Şah İsmail, savaşın sonunda Safevi ordusu dağılmaya başlayınca savaş alanını terk ederek Dergezin'e çekildi. Savaşta Ustaclu Muhammed Han, Pir Ömer Bey Şireci, Köse Hamza, Lala Hüseyin Bey gibi meşhur Kızılbaş reislerinin pek çoğu öldü.

📘Yavuz Sultan Selim ilk Safevi ordusunun geri çekilmesini hile zannetti ancak savaşın kazanıldığı anlaşılınca ordusuna yağma izni verdi ve ele geçirilen çoğu esir katledildi.

📘Osmanlı Ordusu, bu savaşta son teknolojiyi kullanmıştır ve büyük bir zafer elde etmiştir. Savaşı kazanan I. Selim, Osmanlı Ordusu'nun başında 6 Eylül 1514'te Safevi Devleti'nin başkenti olan Tebriz'e girdi. I. Selim kışı burada geçirmek istiyordu, ama yorgunluktan dolayı Osmanlı askerleri arasında huzursuzluk artınca I. Selim, İstanbul'a geri dönerek ele geçirilen yerlerin bir bölümünü geri bırakmak zorunda kaldı.

📘Hoy yakınlarındaki Çaldıran ovasında yapılan savaşta Safeviler ağır bir yenilgiye uğradı. Şah İsmâil savaş meydanından ayrılarak Dergezîn’e çekildi. Kızılbaş reislerinden Avşarlı Sultan Ali, Şah İsmâil zannedilerek yakalandıysa da gerçek ortaya çıkınca öldürüldü. Savaşın ardından Kemah ve Diyarbekir Safevîler’in elinden çıktı. Böylece Akkoyunlular’ın batı toprakları geniş ölçüde Osmanlı egemenliğine girmiş oldu.

📘Çaldıran mağlûbiyeti Şah İsmâil’in yenilmezliği inancına büyük darbe vurdu. Bâbür Şah, Kandehar ve Belh’i ele geçirdi. Ubeydullah Han Horasan’a saldırdı. Ülkenin değişik yerlerinde küçük çaplı isyanlar çıktı. Kızılbaş reisleri arasında Şah Tahmasb döneminde baş gösteren rekabetin ilk tohumları bu yenilginin ardından atılmaya başladı. Şah İsmâil, Çaldıran yenilgisinden sonra hem bürokraside hem askeriyede yeni tayinler yaptı. Savaşta hatalı davrandığına inandığı kumandanlarını öldürttü. Osmanlılar’la barış yapmak için Yavuz Sultan Selim’e elçiler gönderdiyse de bundan bir netice çıkmadı. Osmanlılar’a karşı Avrupa devletleriyle ittifak kurma çabaları ise kendi sağlığında sonuca ulaşmadı.

📚Tufan Gündüz, Son Kızılbaş Şah İsmail sayfa 116

📚Tekmiletü’l-Ahbâr, sayfa 55 

📚Selimşahname, sayfa 188-189